İLK TÜRKÇE TELGRAFIN 156. YILDÖNÜMÜ

03.05.2012 FAZLI KÖKSAL      Bundan Tam 156 yıl önce 3.Mayıs.1856 Tarihinde İlk Türkçe Telgraf Çekildi. Ülkemize Telgrafın geldiği  ilk yıllarda telgraf haberleşmesi Fransızlarca yapılıyordu. Telgraf hatlarında çalışan  Fransızlar ve kendi insanına güvenmeyen bazı yöneticiler;te1graf işaretlerinin Türkçe karşılıklarının olamayacağı telgraf işaretlerinin soldan sağa çıktığı, Türkçe kelimeleri ayrı ayrı yazılmış harflerle anlamanın güç olacağı, makinelerin Türkçe telgraf gönderip-almaya müsait olmadığı gibi asılsız fikir ve görüşler ileri sürerek Türkçe Telgraf çekmenin mümkün olamayacağını iddia ediyorlardı. Telgraf Konusunda kendisini Yetiştirmiş Mustafa Efendi’ye göre; ülkede telgraf haberleşme dilinin Fransızca olması haberleşmenin yabancı memurlar vasıtasıyla yapılması  çok sakıncalıydı. Öncelikle devletin sırları yabancılar tarafından öğrenilecekti. Halk Fransızca bilmediğinden telgraf çekmede zorlukla karşılaşacaktı. Telgraf trafiği bu durumdan olumsuz etkilenecekti. Ayrıca  yabancı görevlilere yerlilerden çok fazla  daha fazla maaş ödenecekti.(Uygulama sonuçları bu görüşleri doğrulamıştır.  Türkçe Telgraf uygulamasının başlamasından sonra, Telgraf idaresi, giden iki yabancı memura ödediği maaşla 5 Türk memur göreve almış, 8 görevlinin maaşına  zam yapmış, ayrıca yılda 7200 kuruş da hazineye kalmıştır) Mustafa Efendi, Türkiyedeki Fransız Telgraf Firmasının yöneticisi  Le Comte Enkles'in yanında kaldığı 5 aylık sürede telgrafla ilgili temel bilgileri öğrenmişti. Aynı zamanda telgraf işaretlerinin Türkçe karşılıklarının olabileceğini, yani belli işaretlerle gösterilen Latin harfleri yerine Türk harflerinin konulabileceğine kanaat getirdi. İstanbul'a dönüşünde kendisi ile beraber çalışan Voliç Efendi ile birlikte hazırladıkları raporu Telgraf Komisyonu BaşkanıBeylikçi Afif Bey'e verdi Mustafa Efendi İstanbul’a gelince Türkçe bir Telgraf alfabesi yapmak için çalışmalara başladı . Telgrafhane'de bulunan Feyzi, Zemçi, Asaf ve Ahdühalim beylere Türkçe haberleşme usullerini öğretti Mustafa Efendi, Edirne hattı bitip burada telgrafhane açıldığında Edirne Merkezi’ne Müdür olarak tayin edildi. Burada da telgraf haberleşmesinin Türkçe olarak yapılması çalışmalarına aralıksız devam etti. Fransız memurları bu çalışmaları durdurmak için akıl ve hayalin alamayacağı zorluklar çıkardılar. Nihayet Mustafa Efendi Edirne Telgraf Müdürü olarak İstanbul'a 3. Mayıs.1856  günü saat 3,30'da ilk İstanbul Telgraf Müdürü Mehmet Efendi’ye muhatap ilk Türkçe telgrafını çekti.  “Türkçe ile Telgraf Çekilmez” anlayışını yerle bir eden, Türkçe Telgraf Kod Sistemini oluşturan Mustafa Efendi Telekomünikasyon Tarihinin unutulmaması, unutturulmaması gereken isimlerindendir